EL
EN
Η ΕΚΠΟΙΖΩ και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών ΠΟΜΕΚ “Η Παρέμβαση” θεωρούν ότι, η πρωτοβουλία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) για την τυποποίηση των ρητρών αναπροσαρμογής των ανταγωνιστικών χρεώσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας είναι σε θετική κατεύθυνση, καθ’ ότι έρχεται να αντιμετωπίσει ένα σημαντικό και ευαίσθητο πρόβλημα που αφορά στην προστασία των καταναλωτών από αυθαίρετες, αδιαφανείς και καταχρηστικές πρακτικές των προμηθευτών ενέργειας, αναφορικά με την διαμόρφωση των τιμών και την αναπροσαρμογή αυτών στο ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ στη Δημόσια Διαβούλευση της ΡΑΕ τον Απρίλιο 2019, αναφορικά με τα τιμολόγια λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, είχε επισημάνει με τις προτάσεις της, την ανάγκη σταθερών τιμολογίων και την τυποποίηση του ονόματος της Ρήτρας Προσαρμογής Χρεώσεων Προμήθειας ως “Ρήτρα Αναπροσαρμογής της Χρέωσης Προμήθειας”, με τη θέσπιση ενός μαθηματικού τύπου υπολογισμού της αναπροσαρμογής της ΟΤΣ από τη ΡΑΕ, ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της απλότητας, κοστοστρέφειας και διαφάνειας, με κύριο σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων και των ευπαθών ομάδων.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ με βάση τις καταγγελίες των καταναλωτών, αλλά και μετά από έρευνα που πραγματοποίησε για την ηλεκτρική ενέργεια, έχει διαπιστώσει ότι, η αγορά ενέργειας δεν λειτουργεί πάντα προς όφελος των καταναλωτών, εμφανίζει σοβαρές δυσλειτουργίες και στρεβλώσεις, οι οποίες πρέπει άμεσα να αποκατασταθούν. Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με την έρευνα οι καταναλωτές δεν εμπιστεύονται τους εναλλακτικούς προμηθευτές, υπάρχει αδιαφάνεια στους συμβατικούς όρους, στον τρόπο διαφήμισης και στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερα ως προς τις προσφορές και την παρουσίασή τους εν γένει.
Η τιμολογιακή πολιτική των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζει προβλήματα και ειδικότερα:
-συναντάται ανομοιογένεια ως προς την περιγραφή των μηχανισμών αναπροσαρμογής των χρεώσεων προμήθειας και τον υπολογισμό της, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη στην πράξη ή υπερβολικά δυσχερής προς τους καταναλωτές η σύγκριση και η επαλήθευση των εν λόγω μηχανισμών, γεγονός που καταδεικνύει τα εμπόδια και τις στρεβλώσεις που η αγορά καλείται να αντιμετωπίσει στην παρούσα φάση
-οι όροι των συμβάσεων είναι μη διαφανείς, σαφείς και κατανοητοί
-υπάρχει ελλιπής ενημέρωση και μη πληροφόρηση των καταναλωτών κατά το προσυμβατικό στάδιο
-μη τήρηση των βασικών αρχών που διέπουν τη διαμόρφωση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα της κοστοστρέφειας, διαφάνειας, απλότητας και ίσης μεταχείρισης
-οι χρεώσεις στο λογαριασμό ρεύματος, οι οποίες δεν σχετίζονται με την κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ένας επιπρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας, καθ’ ότι δεν διευκολύνει στην κατανόηση των τιμολογίων και τη σύννομη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας από τους καταναλωτές
Το ενωσιακό δίκαιο και το εθνικό δίκαιο της ενέργειας, όπως ισχύει, αναφέρουν ρητά το δικαίωμα των καταναλωτών να απολαύουν το δικαίωμα εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας, σε σαφώς, συγκρίσιμες, διαφανείς και λογικές τιμές. Επομένως, η τυποποίηση των ρητρών προσαρμογής ως μέτρο διαφάνειας, απλότητας και επαληθευσιμότητας από τη ΡΑΕ, η οποία έχει ως αντικείμενο την ενίσχυση της παρακολούθησης και του ελέγχου της αγοράς ενέργειας, θεωρείται επιβεβλημένη, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων των καταναλωτών και η προστασία τους από αθέμιτες πρακτικές.
Οι ενεργειακές υπηρεσίες έχουν θεμελιώδη σημασία για τη διαφύλαξη της ευημερίας των καταναλωτών. Η επαρκής θέρμανση, ψύξη, φωτισμός και η ενέργεια για τη λειτουργία συσκευών συνιστούν εξαιρετικά σημαντικές υπηρεσίες για τη διασφάλιση αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου και υγείας των καταναλωτών. Επιπροσθέτως, η πρόσβαση στις εν λόγω ενεργειακές υπηρεσίες όλων των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων και των ευάλωτων, επιτρέπει στους καταναλωτές να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους και συμβάλλει στην κοινωνική ένταξη.
Η Ε.Ε. μέσω του πακέτου "Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους" ενθαρρύνει και ενισχύει τα δικαιώματα των καταναλωτών, θέτοντάς τους στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης με μεγαλύτερη διαφάνεια στους λογαριασμούς και μεγαλύτερη ευελιξία επιλογής. Το πακέτο δίνει έμφαση στον μεταβαλλόμενο ρόλο των καταναλωτών στο ενεργειακό σύστημα και συγκεκριμένα προϋποθέτει τον ενεργό καταναλωτή, ο οποίος έχει τη δυνατότητα με την κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση να επιτυγχάνει καλύτερη τιμή και ποιότητα για την κάλυψη των πραγματικών του ενεργειακών αναγκών. Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια πρέπει να διασφαλιστεί για όλους τους καταναλωτές, ώστε να επωφεληθούν όλοι και να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος του αποκλεισμού, με τον εκσυγχρονισμό του δικτύου, τη χρήση των έξυπνων μετρητών και τη λειτουργία του εργαλείου σύγκρισης τιμών υπό την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ΡΑΕ.
Επιγραμματικά τα προβλήματα των καταναλωτών που η ΕΚΠΟΙΖΩ διαπιστώνει στην αγορά της ενέργειας εστιάζονται στην:
- έλλειψη εκπαίδευσης των καταναλωτών στα νέα μοντέλα ενεργειακής διαχείρισης, αδιαφάνεια στις χρεώσεις των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας και στους όρους των συμβάσεων
- έλλειψη προ συμβατικής ενημέρωσης,
- παντελή απουσία ευφυών συστημάτων μέτρησης (έξυπνοι μετρητές)
- αδιαφανή ασαφή και πολύπλοκη μεθοδολογία προσδιορισμού της ΟΤΣ
- απουσία αξιόπιστων συγκριτικών εργαλείων
- έλλειψη ανταγωνιστικότητας στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας
- έλλειψη βέλτιστης αξιοποίησης των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων (πράσινη ενέργεια)
Εν κατακλείδι το ζήτημα της τυποποίησης των μηχανισμών αναπροσαρμογής της χρέωσης προμήθειας από τη ΡΑΕ, θεωρούμε ότι καθίσταται επιβεβλημένο σε συνδυασμό με τα ακόλουθα:
-Η υιοθέτηση της ΟΤΣ ως το μόνο μέγεθος που χρησιμοποιείται στη “Ρήτρα Αναπροσαρμογής της Χρέωσης Προμήθειας”, κατ’εφαρμογή των αρχών της απλότητας και σαφήνειας
-Η ταύτιση της περιόδου που αφορά ο Εκκαθαριστικός λογαριασμός κατανάλωσης με την περίοδο εφαρμογής της ρήτρας σε σχέση με το δημοσιευμένο και επαληθεύσιμο μέγεθος της αγοράς (ΟΤΣ)
-Η τυποποίηση και απλοποίηση του τρόπου υπολογισμού της όποιας ρήτρας αναπροσαρμογής
-Η πλήρης ενημέρωση των καταναλωτών για την ύπαρξη και την οικονομική επίπτωση των ρητρών αναπροσαρμογής κατά το προσυμβατικό στάδιο, οι οποίοι θα είναι αναρτημένοι στην ιστοσελίδα των προμηθευτών σε εμφανές σημείο, μέσω αναλυτικών περιγραφών/παραδειγμάτων/ιστορικών στοιχείων διακύμανσης και μέσω εντύπων, συγκεκριμένου τυποποιημένου κειμένου (εγκεκριμένου από τη ΡΑΕ), με ειδική τοποθέτηση στον λογαριασμό, ώστε να τηρούνται οι αρχές της διαφάνειας, της ακρίβειας και της πληρότητας
- Η μη εφαρμογή ρητρών πρόωρης αποχώρησης, όπως η Οδηγία 2019/944, άρθρο 12, παρ. 2, ορίζει. Πιθανές ρήτρες αποχώρησης, με ιδιαιτέρως επαχθείς για τους καταναλωτές όρους, θα πρέπει να αποφεύγονται, με μόνη εξαίρεση στις συμβάσεις σταθερού τιμολογίου, όπως η ανωτέρω Οδηγία ορίζει, με τον όρο ότι προβλέπονται ρητά στις συμβάσεις και ανακοινώνονται σαφώς στον καταναλωτή, πριν από τη σύναψη της σύμβασης και σε συνδυασμό με άλλων συμπληρωματικών προϊόντων ή υπηρεσιών, που οι προμηθευτές δύνανται να προσφέρουν.
